Zdrowie

Kawa - źródło kofeiny

Kofeina jest najbardziej znanym i cenionym składnikiem kawy, który determinuje jej właściwości lecznicze. Kofeina znalazła zastosowanie w preparatach przeciwmigrenowych, przeciwastmatycznych, przeciwbólowych, pobudzających. Dawka lecznicza wynosi 200 mg, co stanowi ekwiwalent około 4 kaw espresso, 3 filiżanek kawy rozpuszczalnej, 2 filiżanek kawy mielonej i około 20 filiżanek kawy odkofeinowanej.¹

Dla porównania, niepełna szklanka czarnej sypanej herbaty zawiera 65 mg kofeiny, a butelka (0, 33 l) coca-coli - 45 mg.

Kawa - właściwości przeciwnowotworowe

Kawa jest także źródłem cennych antyoksydantów – kwasów chlorogenowego i kawowego, które nie tylko neutralizują wolne rodniki tlenowe w organizmie i usprawniają oczyszczanie organizmu ze szkodliwych toksyn, ale dodatkowo usprawniają mechanizmy obronne organizmu. Naukowcy uważają, że dzięki tym właściwościom antyoksydanty mogą chronić przed uszkodzeniami materiał genetyczny w komórkach i tym samym chronić przed niektórymi chorobami nowotworowymi. Niedawno dowiedziono, że poziom tych cennych przeciwutleniaczy w kawie znacznie wzrasta podczas procesu palenia jej ziaren.

Naukowcy z University of Southampton wykazali, że picie kawy zmniejsza ryzyko raka wątroby. Zwiększenie spożycia kawy o jedną filiżankę dziennie miało związek ze zmniejszeniem ryzyka raka wątrobowokomórkowego HCC o 20 proc.³ Picie dwóch filiżanek więcej - o 35 proc. i tak dalej, aż do pięciu filiżanek (niewiele osób piło więcej niż pięć).

Kawa poprawia pamięć i koncentrację

Obecne w ziarnach kawy kofeina, teofilina i teobromina działają na centralny układ nerwowy, przyśpieszając przepływ impulsów elektrycznych w mózgu, czyli procesy myślowe. Działa więc pobudzająco na umysł, zwiększa pamięć krótkotrwałą i ułatwia koncentrację. Kofeinę organizm zaczyna wchłaniać z przewodu pokarmowego już po upływie ok. kwadransa od wypicia filiżanki kawy, a największe stężenie we krwi osiąga ona i najsilniej oddziałuje na układ nerwowy po upływie ok. trzech godzin.

Kawa a choroba Parkinsona i Alzheimera

Długofalowo kawa, a konkretnie kofeina, teofilina i teobromina, wpływa na zmniejszone ryzyko wystąpienia choroby Parkinsona i Alzheimera. dowiedli tego naukowcy z University of Illinois at Chicago (USA). Ich badania wykazały, że początek choroby Parkinsona u osób pijących kawę jest późniejszy (72 lata) niż u osób, które nie spożywały kawy (64 lata).¹

Inne badania potwierdziły korzystny wpływ spożycia kofeiny w obniżeniu ryzyka choroby Parkinsona. Redukcja ryzyka w porównaniu do osób niepijących wynosiła około 30%. Taki efekt protekcyjny osiągnięto przy konsumpcji 3 filiżanek dziennie, przy czym dalsze zwiększenie dawki kofeiny nie korelowało z jego nasileniem. Zjawisko to było bardziej zauważalne u mężczyzn niż u kobiet.¹

Kawa zmniejsza ryzyko cukrzycy tupu 2

Kawa może zmniejszyć ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2. Tak wynika z badań holenderskich naukowców z National Institute for Public Health and the Environment,, które zostały opublikowane w piśmie "Lancet". Wśród badanych pijących powyżej 7 filiżanek dziennie, w porównaniu z 2 filiżankami dziennie ryzyko to ulega redukcji nawet o 50%.

Kawa wspomaga odchudzanie

Kofeina przyśpiesza przemiany metaboliczne w organizmie, a szczególnie spalanie tłuszczów. Dlatego kawa stała się jednym z pożądanych składników preparatów ułatwiających zrzucenie nadwagi.    

Kawa pomaga w alergii i astmie

Dotychczasowe wyniki badań prowadzonych przez liczne laboratoria na całym świecie sugerują, że kofeina może być przydatna w leczeniu alergii, ponieważ obniża stężenie histaminy – substancji biorącej udział w reakcjach alergicznych. Natomiast dowiedzione jest, że u osób chorych na astmę kofeina zmniejsza częstość i nasilenie ataków duszności, a to dlatego, że rozszerza oskrzela.

Kawa a leki. Popijanie leków kawą może szkodzić

Nie należy popijać leków kawą, ponieważ osłabia bądź wzmagaj działanie niektórych z nich. Na przykład kawa, z powodu obecności garbników, ogranicza wchłanianie wielu substancji (np. neuroleptyków). Obniżając pH soku żołądkowego (poprzez stymulowanie wydzielania kwasu solnego), zmniejsza skuteczność inhibitorów pompy protonowej.¹ Osoby, które zmagają się z niedokrwistością i przyjmują preparaty żelaza, również nie powinny pić kawy, ponieważ powoduje ona, że żelazo nie zostanie wchłonięte. Inne leki, z którymi nie wolno łączyć kawy to:¹
- statyny
- aminofilina i teofilina
- antybiotyki (np. cyprofloksacyną)
- środki antykoncepcyjnymi
- cymetydyna
- preparaty magnezu i wapnia
- wszelkie leki przeciwbólowe
- leki przeciwgrzybicze

Kawa - działania niepożądane, skutki uboczne, przeciwwskazania

Kofeina zwiększa objawy choroby refluksowej przełyku. Dodatkowo stymuluje wydzielanie kwasu solnego, co sprzyja rozwojowi wrzodów żołądka. Dlatego też pacjentom z chorobami gastroenterologicznymi, takimi jak choroba refluksowa przełyku oraz choroba wrzodowa, powinno się zalecać ograniczenie spożywania kawy.

Dobowa dawka kofeiny dla zdrowej dorosłej osoby nie powinna przekroczyć 600 mg. W skrajnych przypadkach nadmierne spożycie może wywołać porażenie układu nerwowego, drgawki, a nawet śmierć. Przyjmuje się, że śmiertelna dawka ustalana jest według przelicznika 150 mg kofeiny na 1 kg masy ciała (ok. 80 filiżanek dziennie dla zdrowego człowieka, bez nadwagi). Bezpieczna dawka to 600 mg dziennie, czyli około 6 filiżanek.

Kawa - właściwości pielęgnacyjne

W wielu kosmetykach przeciwstarzeniowych, kofeina jest jednym z ważniejszych składników. Nie tylko dlatego, że poprawia mikrokrążenie w skórze, ale również ze względu na właściwości antybakteryjne i przeciwzapalne, które pomagają zwalczać różne niedoskonałości skóry. Co ważniejsze jednak – zawarte w kawie związki polifenolowe (głównie kwas chlorogenowy) opóźniają proces rozkładu witaminy C i tym samym wygładzają nierówności skóry i zapobiegają powstawaniu nowych.

Kawa w kosmetyce - jakie ma właściwości? Kofeina w pielęgnacji skóry i włosów

Kofeina w kosmetykach do ciała hamuje proces lipogenezy, czyli powstawania nowych komórek tłuszczowych, i jednocześnie pobudza proces lipolizy – rozpadu trójglicerydów w tkance. Przyśpieszając spalanie tłuszczów, znacznie zmniejsza widoczność cellulitu – przy systematycznym stosowaniu kosmetyków z kofeiną skóra staje się gładsza, jędrniejsza, bardziej napięta.

Kofeina jest składnikiem często stosowanym w kremach pod oczy. Ma ona bowiem korzystny wpływ na mikrokrążenie we włosowatych naczynkach skóry – rozszerza je i dzięki temu usprawnia przepływ krwi, co w rezultacie niweluje uciążliwe cienie pod oczami.

Poza tym kawa wzmacnia włosy. Kofeina w szamponach i odżywkach do włosów stymuluje ich wzrost i zmniejsza wrażliwość mieszków włosowych na niekorzystny wpływ hormonów – dotyczy to głównie łysienia męskiego w wyniku działania dihydrotestosteronu. Ponadto kofeina zmniejsza niekorzystny wpływ stresu na cebulki włosów, znacznie ograniczając ich wypadanie.  

Kawa wypłukuje magnez z organizmu?

Powszechnie uważa się, że kawa wypłukuje magnez z organizmu. Owszem, po spożyciu kawy następuje nieco zwiększone wydalanie magnezu z moczem, które utrzymuje się przez kilka godzin. Kofeina zawarta w kawie doprowadza do utraty magnezu w ilości kilku mg na dobę. Jednak kawa jest źródłem nie tylko kofeiny, lecz także... magnezu. 100 g ziaren dostarcza 3 mg tego pierwiastka. W świetle amerykańskich tabel składu żywności porcja kawy, w zależności od metody parzenia, dostarcza 7-24 mg magnezu, natomiast według danych krajowych 100 ml naparu kawy dostarcza 12 mg tego pierwiastka.5 W związku z tym kawa jest źródłem magnezu dla organizmu (co prawda nie za dobrym, przeciętna filiżanka kawy pokrywa ok. 5 % zalecanego dziennego spożycia magnezu, zatem wzrost podaży tego składnika poprzez kawę nie wydaje się istotny)5, jednak najważniejsze jest to, że filiżanka kawy dostarcza więcej magnezu niż wypłukuje z organizmu. W związku z tym bilans jest dodatni.

W artykule wykorzystano fragmenty tekstu Anny Gutman z miesięcznika "Zdrowie".
Bibliografia:
1. Zdrojewicz Z., Grześkowiak K., Łukasiewicz M., Czy picie kawy jest zdrowe?, "Medycyna Rodzinna" 2016, nr 3
2. Grotto D., 101 produktów dla zdrowia i życia, peł. Olejnik D., wyd. Vesper, Poznań 2010
3. Drinking more coffee could reduce liver cancer risk, suggests study, https://www.southampton.ac.uk/news/2017/05/coffee-liver-study.page
4. Coffee consumption and risk of type 2 diabetes mellitus, http://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(03)12583-4/abstract
5. Jarosz M., Wierzejska R., Picie kawy a ryzyko cukrzycy typu 2. optymistyczne doniesienia naukowe, „Przegląd Epidemiologiczny” 2012, nr 66.
http://www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/kawa-wlasciwosci-lecznicze-i-zastosowanie-kawy_42177.html